2017 оны жилийн тайлан 2018 оны жилийн тайлан 2019 оны жилийн тайлан 2020 оны жилийн тайлан 2021 оны жилийн тайлан 2022 оны жилийн тайлан
Татаж авах Татаж авах Татаж авах Татаж авах Татаж авах Татаж авах
“Хүртээмжтэй хөрөнгийн зах зээл”-ийг хөгжүүлэх эрхэм зорилготой “Монголын хөрөнгийн бирж” ХК-ийн цахим талбарт зочилж буй эрхэм Танд энэ өдрийн мэнд дэвшүүлье.
“Монголын хөрөнгийн бирж” нь Монгол улсад хөрөнгийн зах зээл үүсч хөгжих түүхэн нөхцөл бүрэлдсэн тэртээх 1991 оноос өнөөг хүртэл 30 гаруй жилийн турш үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэн, санхүүгийн зах зээлийн хууль, эрх зүйн орчны өөрчлөлт шинэчлэлттэй уялдуулж техник технологи, гадаад харилцаа, хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх, шинэ шатанд гаргахад идэвхийлэн ажиллаж байна.
2021-2023 онд цар тахалын дараах бизнес, эдийн засгийн сэргэлт эрчимжиж, хөрөнгийн зах зээлд оролцогч талуудын идэвх нэмэгдэхийн сацуу 2023 оны 3-р улирлын байдлаар Монголын хөрөнгийн биржийн 1, 2, 3-р ангилалд бүртгэлтэй нийт 185 хувьцаат компани, үнэт цаасны гишүүн 51 компани, Монголын хөрөнгийн зах зээлд өдөр тутам идэвхтэй ажиллаж, үнэт цаасны данс эзэмшигч 2 сая орчим хувьцаа эзэмшигчид, хөрөнгө оруулагчидтайгаар Монголын хөрөнгийн биржийн зах зээлийн үнэлгээ 10.6 их наяд төгрөгт хүрээд байна.
2022-2023 он Монгол Улсын хөрөнгийн зах зээлийн үнэлгээ 3 дахин өссөн томоохон эргэлтийн он жилүүд байлаа. Тухайлбал, Олон улсын хөрөнгийн зах зээлийн индекс тооцоо, судалгааны чиглэлээр тэргүүлэгч Их Британийн FTSE Russell групп 2022 оны 9-р сард Монгол Улсын хөрөнгийн зах зээлийг 2023 оны 9 дүгээр сараас эхлэн FTSE Russell-ийн “Хөгжиж буй” (Frontier Market) зах зээлийн ангилалд оруулахыг зөвшөөрсөн.
Мөн Улсын Их Хурлаас “Төрийн өмчит хуулийн этгээдийн хувьцааг 2022-2023 онд биржээр олон нийтэд нээлттэй худалдах үндсэн чиглэл батлах тухай” 16 дугаар тогтоол, Засгийн газрын “Төрийн мэдлийн хувьцааг 2022-2023 онд биржээр олон нийтэд нээлттэй худалдах төрийн өмчит хуулийн этгээдийн жагсаалт батлах тухай” 244 дүгээр тогтоолоор Төрийн банк болон нэр бүхий 26 компанийн 34 хүртэл хувьд IPO хийж, нээлттэй аж ахуйн нэгж болгон олон нийтийн хяналтад оруулах, санхүүгийн сахилга бат, засаглалыг сайжруулах, үйл ажиллагааны тогтвортой, ил тод байдлыг хангахаар шийдвэрлэсний дагуу 2022 оны 12 дугаар сарын 23-нд “Монголын хөрөнгийн бирж” нэмэлт хувьцаагаа олон нийтэд нээлттэй санал болгож, өдгөө нээлттэй компани болоод байна.
Банкны тухай хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн хүрээнд системийн 5 банк болох Хаан банк, Худалдаа хөгжлийн банк, Хас банк, Төрийн банк, Голомт банкууд нь 2023 оны 06 дугаар 30-ны өдрөөс өмнө нээлттэй компани болох үүргээ биелүүлж, олон нийтэд хувьцаагаа санал болгосноор нийт 302.5 тэрбум төгрөгийг амжилттай татан төвлөрүүлсэн. Түүнчлэн үндэсний аж ахуйн нэгжүүдийн хувьцаа, хөрөнгөөр баталгаажсан үнэт цаас, өрийн хэрэгсэл зэрэг бүтээгдэхүүнүүдийг бүртгэн олон нийтэд санал болгож, 60 гаруй тэрбум төгрөгийн анхдагч зах зээлийн арилжааг амжилтай зохион байгууллаа.
Өдгөө “Монголын хөрөнгийн бирж” уул уурхайн бүтээгдэхүүний бирж болон өргөжиж, арилжааны системийн өргөтгөл шинэчлэл, гадаад хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх, олон улсын хөрөнгө оруулагчдыг Монголын санхүүгийн зах зээлд идэвхтэй оролцох боломж нөхцлийг нэмэгдүүлэх, үнэт цаас, хөрөнгийн зах зээлийн зохицуулалтыг боловсронгуй болгох, оролцогч байгууллагуудын үйл ажиллагааны уялдааг сайжруулах, эрх зүйн орчныг төгөлдөржүүлэх зорилт тавин ажиллаж байна.
Энэхүү үйл ажиллагаанд хөрөнгийн зах зээлд оролцогч мэргэжлийн байгууллагууд, үнэт цаас гаргагч болон энэхүү талбарт зочилж буй эрхэм Та бүхэнтэй бүхий л талаар хамтран ажиллахад таатай байх болно.
Хөрөнгийн зах зээлийг хөгжүүлэх Та бидний хамтын ажиллагаа улам төгөлдөржиж, улс орныхоо эдийн засгийн хөгжилд бодит үр дүнг үзүүлэн, хөгжлийн түүчээ болж өргөжин хөгжинө гэдэгт итгэл төгс байна.
Хөрөнгийн зах зээлийн хөгжил, хүртээмж өгөөж улам нэмэгдэж, хөгжлийн гарц өргөжин тэлэх болтугай!
2017 оны жилийн тайлан 2018 оны жилийн тайлан 2019 оны жилийн тайлан 2020 оны жилийн тайлан 2021 оны жилийн тайлан 2022 оны жилийн тайлан
Татаж авах Татаж авах Татаж авах Татаж авах Татаж авах Татаж авах
Монгол Улс төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгаас зах зээлийн эдийн засагт шилжих шилжилтийн тvvхэн vе шатанд Монгол Улсын Засгийн газрын 1991 оны 01 дvгээр сарын 18-ны өдрийн 22 тоот тогтоолоор улсын өмч хувьчлалын ажлыг эхлvvлэх, цаашид vнэт цаасны зах зээлийг хөгжvvлэх зорилгоор Монголын хөрөнгийн биржийг vvсгэн байгуулсан.
Засгийн газрын өмч хувьчлалын бодлогын хүрээнд 475 улсын үйлдвэрийн газрыг хувьцаат компанийн хэлбэрт шилжүүлэн, тэдгээрийн нийт 8.2 тэрбум төгрөгийн vнэлгээ бүхий 96.1 сая ширхэг хувьцааг МХБ-ээр дамжуулан иргэдэд хөрөнгө оруулалтын эрхийн бичгээр эзэмшүүлсний дүнд нийт хүн амын 52 орчим хувь буюу 1.2 сая хүн хувьцаа эзэмшигч болжээ.
Yнэт цаасны анхны хууль 1994 онд батлагдсанаар Yнэт Цаасны Хороо байгуулагдаж, МХБ-ийн түр дүрмийг шинэчлэн баталсанаар МХБ нь зөвхөн vнэт цаас арилжих, түүнтэй холбоотой ажил vйлчилгээ эрхлэх зорилго бүхий төрийн өмчийн, ашгийн төлөө бус хуулийн этгээдийн статустай болсон юм.
Бэлэн мөнгөний арилжаа буюу үнэт цаасны арилжааны хоёрдогч зах зээл эхэлснээр МХБ-ийн санхүүжилтээр vйл ажиллагаа явуулж байсан 29 брокерийн пүүсийг хувьчилж, брокер, дилерийн үйл ажиллагаа явуулах эрх бүхий бие даасан хуулийн этгээд болон зохион байгуулжээ.
Засгийн газар 1996 онд төсвийн алдагдлыг санхүүжүүлэх зорилгоор анх бонд гаргаж байсан бол 2011 онд Засгийн газрын бондын арилжаа 14 удаа явагдаж, “4000 төрийн албан хаагчдыг орон сууцны урт хугацаат зээлд хамруулах” хөтөлбөрийн санхүүжилтэд 65.0 тэрбум төгрөгийн бонд, ноос ноолуурын болон жижиг дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих хөтөлбөр”-ийн санхүүжилтэд 171.7 тэрбум төгрөгийн бонд арилжиж, нийт 236.7 тэрбум төгрөгийн үнийн дүн бүхий 2.4 сая ширхэг бондыг арилжаалж байжээ.
МХБ-д бүртгэлтэй хувьцаат компаниудыг зах зээлийн үнэлгээ, арилжааны өдрийн дундаж гүйлгээ гэсэн үзүүлэлтээр байр эзлүүлэн эхний 75 компанийн арилжааны үзүүлэлтийг үндэслэн “ТОР-75” индексийг тооцож эхэлжээ.
“Барилга корпораци” ХХК компани нь “Шинэ зуун-210” нэртэй 210,000 ширхэг компанийн бондыг Монголын хөрөнгийн биржид бүртгүүлж арилжаалсан нь компанийн бонд гаргасан анхны компани болов.
"Монгол шилтгээн" ХХК нь 800 сая төгрөгийн үнийн дүн бүхий 1 сая ширхэг хувьцааг Монголын хөрөнгийн биржид бүртгүүлж, олон нийтэд нээлттэйгээр санал болгон арилжаалсан нь Монголын хөрөнгийн бирж дээр IPO хийсэн анхны компани болов.
Монгол Улсын Засгийн газраас хөрөнгийн зах зээлийг олон улсын жишигт нийцүүлэн хөгжүүлэх зорилгын хүрээнд, 2011 оны 4 дүгээр сарын 07-ны өдөр Монголын хөрөнгийн бирж болон Лондонгийн хөрөнгийн бирж групп нь “Ажлын мастер гэрээ”-г байгуулснаар хөрөнгийн зах зээлийн шинэчлэлийн ажил эхлүүлэв.
Дотоодын хөрөнгийн зах зээлийн дэд бүтцийг олон улсын жишигт нийцүүлэх зорилгын хүрээнд дэлхийн 20 гаруй улсын 30 гаруй хөрөнгийн бирж болон бусад санхүүгийн байгууллагуудад ашиглагддаг “Миллениум Ай Ти" Арилжаа, Төлбөр, Тооцоо, Хяналт, Хадгаламжийн цогц системийг зах зээлд нэвтрүүлэв.
Олон улсын хэмжээнд хөрөнгийн зах зээлийн индексийн тооцоо, судалгааны чиглэлээр тэргүүлэгч Их Британийн FTSE групп Монгол Улсын хөрөнгийн зах зээлийг “Хөгжиж буй” (Frontier Market) зах зээлийн зэрэглэлд оруулахаар “Ажиглалтын жагсаалт”-нд багтаасан байна.
Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга батлагдсанаар хөрөнгийн зах зээлийн хууль эрх зүйн орчин олон улсын сайн туршлагын дагуу шинэчлэгдэх нөхцөл бүрдсэн бөгөөд тус хуулийг үндэслэн "Хөрөнгө оруулалтын сангийн тухай хууль" болон зах зээлийн бусад дүрэм, журмууд шинээр батлагдсан юм.
Хөрөнгийн зах зээлийн идэвхтэй оролцогчид болох мэргэжлийн хөрөнгө оруулагчдын бүтэц, зохион байгуулалтыг сонгодог утгаар нь бий болгон хөгжүүлэхэд шаардлагатай эрх зүйн гол баримт бичиг болох “Хөрөнгө оруулалтын сангийн тухай хууль” батлагдсанаар гадаадын шууд бус хөрөнгө оруулалтыг хөхиүлэн дэмжих, үнэт цаасны зах зээлд жирийн иргэдийн оролцох оролцоог нэмэгдүүлэх замаар хөрөнгийн зах зээлийн цаашдын хөгжлийг эрчимжүүлэхэд чухал хувь нэмэр оруулах юм.
2015 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдрийн Санхүүгийн зохицуулах хорооны ээлжит бус хуралдаанаар Монголын хөрөнгийн биржийг Өөрийгөө зохицуулах байгууллагаар бүртгэх шийдвэрийг гаргалаа. Өөрийгөө зохицуулах байгууллагын статустай болсноор өөрийн гишүүн үнэт цаасны компани, бүртгэлтэй хувьцаат компаниудад нэгдсэн стандарт, ёс зүйн хэм хэмжээ тогтоож мөрдүүлэх, шалгуур, шаардлага хангахгүй байгаа компанид хариуцлага хүлээлгэн өргөн хэмжээнд ажиллахаас гадна хөрөнгийн зах зээлийн чиглэлээр гадаадын хөрөнгийн бирж, олон улсын байгууллагатай хамтран ажиллах бүхий л боломж нээгдэж байгаа юм.
УИХ, Засгийн газраас баталсан 2015-2016 онд төрийн өмчийг хувьчлах, өөрчлөн байгуулах тухай тогтоолын дагуу ”Монгол шуудан” ХК-ийн 34 хувийг олон нийтэд нээлттэй, ил тод байдлаар хувьчилж, 6.2 тэрбум төгрөгийг амжилттай татан төвлөрүүлэв.
“Сүү” ХК-ийн хувьцаагаар баталгаажсан 100,000 төгрөгийн нэрлэсэн үнэтэй, нэг жилийн хугацаатай, жилийн 17.5 хувийн хүүтэй өрийн хэрэгсэл болох “Сүү Бонд” нь 2017 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдөр Монголын хөрөнгийн биржээр олон нийтэд нээлттэйгээр худалдагдаж, анхдагч зах зээлд нийт 6 тэрбум төгрөг, хоёрдогч зах зээлд нийт 4.7 тэрбум төгрөгөөр арилжаалагдсан нь Монголын хөрөнгийн зах зээлд арилжигдсан хамгийн өндөр үнийн дүнтэй өрийн хэрэгсэл болсон юм.
“Монголын хөрөнгийн бирж” ТӨХК нь үүсгэн байгуулагдсанаас хойш 26-н жилийн түүхэндээ анх удаа 859.2 тэрбум төгрөгийн арилжаа хийв.
МХБ-ийн бүртгэлийн I болон II ангиллын компаниудын үнэт цаасны үнийн ерөнхий өөрчлөлтийг илэрхийлэх MSE A болон MSE B индексийг 2018 оны 1 дүгээр сарын 2-ны өдрөөс эхлэн тооцож эхлэв.
Банк бус санхүүгийн зах зээлийн төлөөлөл “ЛендМн ББСБ” ХК-ийн үнэт цаасны анхдагч зах зээлийн худалдан авах захиалга нь нийлүүлэлтээсээ 16.5 дахин их буюу нийт 41 тэрбум төгрөгт хүрснээр, Монголын хөрөнгийн зах зээлд үнэт цаас гаргасан компаниуд дунд хамгийн их захиалга авсан компани болов.
Монгол улсад үнэт цаасаа давхар бүртгүүлэх хүсэлт ирүүлсэн анхны компани болох Канад улсын Торонтогийн хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй "Эрдэнэ Ресурс Девелопмент Корпорэйшн"-ийн үнэт цаасыг Монголын хөрөнгийн биржийн 3-р ангилалд бүртгэв.
Монголын даатгалын салбарын тэргүүлэгч компаниуд болох “Мандал даатгал” ХК, “Ард даатгал” ХК нь даатгалын салбараас анх удаа үнэт цаасаа олон нийтэд санал болгон гаргаснаар хөрөнгийн зах зээлд оролцох дотоодын мэргэжлийн хөрөнгө оруулагчдын оролцоо нэмэгдэх нөхцөл бий болов.
“Монголын хөрөнгийн бирж” ТӨХК-ийн хувьцааны хоёрдогч зах зээлийн арилжааны үнийн дүн 2018 оны жилийн эцсийн байдлаар 210 тэрбум төгрөгт хүрсэн нь үүсгэн байгуулагдсанаас хойшхи 27 жилийн хугацааны түүхэн дээд үзүүлэлт боллоо.
Монголын томоохон банк бус санхүүгийн байгууллагууд болох “Инвескор ББСБ” ХК, “Ард Кредит ББСБ” ХК нь үнэт цаасаа олон нийтэд санал болгон гаргаснаар хөрөнгийн зах зээлд оролцох хөрөнгө оруулагчдын оролцоо идэвхийг нэмэгдүүлж зах зээлийн үр өгөжт байдлыг нэмэгдүүллээ.
Энэхүү журам хэрэгжиж эхэлснээр олон улсын биржүүдэд түгээмэл арилжигддаг бүтээгдэхүүн манай зах зээлд цоо шинээр нэвтэрч, мэргэжлийн хөрөнгө оруулагчид болох хөрөнгө оруулалтын сангууд нэгж эрхээ Биржид бүртгүүлж, олон нийтэд нээлттэй арилжих ба иргэд эрсдлээ тараан байршуулж, багц хувьцаанд хөрөнгө оруулах замаар хөрөнгө оруулалтын оновчтой удирдлагаар хангагдах боломж бий боллоо.
Орон нутгийн иргэдийн үнэт цаасны зах зээлийн талаарх мэдлэг, мэдээллийг дээшлүүлэх зорилгоор "Үнэт цаасны зах зээлийн нээлттэй өдөрлөг" арга хэмжээг Өвөрхангай, Баянхонгор, Говьсүмбэр, Дорноговь, Сэлэнгэ зэрэг нийт 12 аймгийн төв болон 30 сумдад амжилттай зохион байгуулж нийт 15,000 гаруй иргэдийг хамруулав.
“Түмэн шувуут” ХК, “Ард кредит ББСБ” ХК, “Монос хүнс” ХК, “Инвескор ББСБ” ХК-иуд МХБ-ийн анхдагч зах зээлийн арилжаагаар нийт 42.5 тэрбум төгрөгийг олон нийтээс амжилттай татан төвлөрүүлсэн нь анхдагч зах зээлийн арилжааны хэмжээ өмнөх оны мөн үеэс 11.5 тэрбум төгрөг буюу 35.1 хувиар өсч, түүхэн дээд хэмжээнд хүрлээ.
Санхүүгийн Зохицуулах Хорооны 2020 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 29 дүгээр тогтоолоор төлбөрийн эсрэг нийлүүлэлт зарчимд суурилсан Үнэт цаасны дараа төлбөр тооцооны T+2 горимыг 2020 оны 3 дугаар сарын 31-ний өдрөөс нэвтрүүлэв.Энэхүү горимд шилжсэнээр зах зээлд оролцогчдын арилжааны шимтгэл, зардал буурч, зах зээлийн хөрвөх чадвар сайжрах, гадаад дотоодын хөрөнгө оруулагчид үнэт цаасны арилжаанд оролцоход таатай нөхцөл бүрдэх эерэг нөлөөтэй юм.
"Ард менежмент ҮЦК" ХХК-ийн үүсгэн байгуулсан “Үндэсний хувьчлалын сан” хамтын хөрөнгө оруулалтын сангийн нэг бүр нь 100 төгрөгийн нэрлэсэн үнэтэй 50,000,000 ширхэг нэгж эрхийг Монголын хөрөнгийн биржийн үнэт цаасны бүртгэлд бүртгүүлсэн нь МХБ-д бүртгүүлсэн анхны хамтын хөрөнгө оруулалтын сан боллоо.
“Инвескор актив ТЗК” ХХК-ийн гаргаж буй хөрөнгөөр баталгаажсан үнэт цаасыг Монголын хөрөнгийн биржийн үнэт цаасны бүртгэлд бүртгэлээ. Ийнхүү, Монголын хөрөнгийн хөрөнгийн зах зээлд дахин нэгэн шинэ төрлийн бүтээгдэхүүн нэвтэрч, хөрөнгө оруулагчид тогтмол хүү төлдөг, хадгаламжийн дундаж хүүгийн хэмжээнээс өндөр бүтээгдэхүүнд хөрөнгө оруулах боломж нээгдлээ.
Монгол Улсад хөрөнгийн зах зээл үүсч, Монголын хөрөнгийн бирж байгуулагдсаны 30 жилийн ойг тохиолдуулан биржийн үйл ажиллагаатай холбоотой түүхэн үзмэрүүдээр бүрдүүлсэн үзвэрийн танхимыг Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх, Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар нар нээв. Уг музейд хөрөнгийн биржийг үүсгэн байгуулах анхны тогтоол, түүхэн баримт бичгүүдээс эхлээд тухайн үед хэрэглэж байсан компьютер техник хэрэгсэл, бусад хувцас хэрэгсэл, дурсгалын зүйлүүд болон 30 жилийн түүхийг харуулсан түүхэн үзвэрүүдийг багтаасан юм.
Дэлхийн ТОП-5 хөрөнгийн биржийн нэг болох Шанхайн хөрөнгийн биржтэй хамтын ажиллагаа эхлүүлж, "Монголын хөрөнгийн зах зээлийн өдөрлөг" нээлттэй вебинарыг 2021 оны 6 дугаар сарын 30-ны өдөр амжилттай зохион байгууллаа. Арга хэмжээнд Шанхайд төвтэй хөрөнгө оруулалтын сан, үнэт цаасны компаниудын 50 гаруй төлөөлөл оролцсон бол Монголын талаас Монголын хөрөнгийн биржийн төлөөллүүд, Европын сэргээн босголт хөгжлийн банкны Монгол дахь суурин төлөөлөгчийн газар болон хөрөнгийн зах зээлийн дэд бүтцийн байгууллагуудын төлөөллүүд оролцов.
Олон улсын хэмжээнд хөрөнгийн зах зээлийн индексийн тооцоо, судалгааны чиглэлээр тэргүүлэгч Их Британийн FTSE Russell группээс 2022 оны 9-р сарын 29-ний өдөр Монгол Улсын хөрөнгийн зах зээлийг FTSE Russell-ийн “Хөгжиж буй” (Frontier Market) зах зээлийн зэрэглэлийн шалгуурыг бүрэн хангасан тул 2023 оны 9 дүгээр сараас эхлэн тус ангилалд оруулахыг зөвшөөрсөн тухай мэдэгдсэн юм.
Төрийн өмчит хувьцаат компаниудын хувьчлалын салхийг хагалж "Монголын хөрөнгийн бирж" ТӨХК нь нийт хувьцааныхаа 34 хувийг олон нийтэд санал болголоо.
Арилжааны үе | Үргэлжлэх хугацаа | Эхлэх цаг | Дуусах цаг |
---|---|---|---|
Нээлтийн дуудлага худалдаа | 20 минут | 09:40:00 | 10:00:00 |
Энгийн арилжаа | 3 цаг | 10:00:00 | 13:00:00 |
Хаалтын ханш тогтоох | 5 минут | 13:00:00 | 13:05:00 |
Бүх нийтээр тэмдэглэх баярын өдөр | Огноо |
---|---|
2023 он | |
Шинэ он | Нэгдүгээр сарын 1 /Ням/ |
Цагаан сар | Хоёрдугаар сарын 21-23 /Мягмар-Пүрэв/ |
Олон улсын эмэгтэйчүүдийн баяр | Гуравдугаар сарын 8 /Лхагва/ |
Хүүхдийн баяр | Зургаадугаар сарын 1 /Пүрэв/ |
Бурхан багшийн их дүйчин өдөр | Зургаадугаар сарын 4 /Ням/ |
Үндэсний их баяр наадам | Долоодугаар сарын 10-15 /Даваа-Бямба/ |
Их эзэн Чингис хааны өдөр | Арван нэгдүгээр сарын 14 /Мягмар/ |
Тусгаар тогтнолын баяр | Арван нэгдүгээр сарын 26 /Ням/ |
Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээсний баярын өдөр | Арван хоёрдугаар сарын 29 /Баасан/ |